تشکیک بهمعنای تمايز در ميزان بهرهمندي از حقيقتي واحد و بازگشت وجه اشتراك به وجه امتياز ميباشد ملاک اتحاد تشکیک طولی حقیقت وجود و ملاک تمایز آن مراتب وجود در شدت و ضعف است. تشکیک عرضی در بین حقايقی مطرح ميشود که یک رتبۀ وجودی دارند و ازلحاظ شدت و ضعف یکساناند، اما با يكديگر تمایز دارند؛ تمایز در این مقام بهمعناي ماهیات و تشخیص افراد است. ازآنجاکه اصالت با وجود است، همة اقسام تمایز باید به وجود بازگردد؛ ازاينرو، تشکیک عرضی نیز به وجود باز میگردد که اين نوشتار چگونگي بازگشت آن را براساس مبانی گوناگون اعتباریت بیان ميكند.
در تشکیک طولی ملاک تمایز مراتب وجود، و در تشکیک عرضی حدود وجود (در تمایز نوعی) و تشخص وجود (درتمایز افراد) است که درواقع هردو به وجود باز میگردد. البته باید این ملاک را براساس اقوال مختلف تشکیک یعنی تشکیک عامی، خاصی و خاص الخاصی نیز تطبیق کرد تا با یکدیگر اشتباه نشوند.
|